Δευτέρα 1 Ιουλίου 2013

Οι Σπουδές Μου Στην Ελληνική


Τα παρακάτω ξεκίνησαν σαν μια προσπάθεια εισαγωγής ως προς τους τρόπους εκμάθησης της γλώσσας μας, όπως τους βίωσα εγώ, αλλά μπορεί και να εκληφθεί σαν μια απόπειρα να συγγράψω την... αυτοβιογραφία μου.



Όσο κι αν ακούγεται παράξενο οι σπουδές μου (ειδικά για την ελληνική γλώσσα) ξεκίνησαν από τη νηπιακή μου ηλικία˙ χρόνια πριν πάω στο σχολείο ο παππούς μου με είχε μάθει να διαβάζω. Είχε μάλιστα και έναν... διαδραστικό τρόπο να μεταδίδει γενικά τη γνώση. Εγώ ρωτούσα πώς γίνεται ή τι είναι αυτό ή εκείνο, γυρεύοντας μάλιστα να τον "πιάσω" να αγνοεί την απάντηση, αυτό ήταν το παιχνίδι μας, κι εκείνος πάντα την έβρισκε, λύνοντας και όλες τις άλλες απορίες που ανέκυπταν. Σωστά λάθος τα έλεγε, δεν ξέρω, αλλά θυμήθηκα το άσπρη γάτα μαύρη γάτα, αρκεί να πιάνει ποντίκια του Τενγκ Χσιάο Πινγκ (στην προκειμένη περίπτωση το... ποντίκι ήταν το ενδιαφέρον που μου προκαλούσε η διαλογική μέθοδός του –τότε δεν υπήρχε η λέξη διαδραστική). Συνειδητοποίησα τις γλωσσικές γνώσεις μου, όταν πρωτοπήγα στο σχολείο και γύρισα έντρομος στο σπίτι ανακοινώνοντας στη μητέρα μου: "Μαμά, κάτι έχουν τα παιδιά στην τάξη μου". "Τι έχουν, παιδί μου;" "Να, πρώτα λένε νου και ο νο, νου και α να και μετά νονά..." Βλέπετε, αν κάποτε συλλάβιζα κι εγώ, δεν το θυμόμουν, μπορεί όμως και να είχε κάποια άλλη μέθοδο εφεύρει ο παππούς μου.

Δεύτερο στοιχείο που ενίσχυσε τη... διατριβή μου πάνω στην ελληνική ήταν το γεγονός ότι δεν με άφηναν να βγαίνω στη γειτονιά να συναναστραφώ με τα άλλα παιδιά (φοβόντουσαν τα αυτοκίνητα έλεγαν). Παιδιά λοιπόν άλλα για να παίξω δεν έβρισκα, αλλά ο θείος μου στο διπλανό σπίτι είχε μια τεράστια βιβλιοθήκη την οποία άρχισα να καταβροχθίζω, μην έχοντας κάτι άλλο καλύτερο να κάνω. Η έλλειψη συναναστροφής με τα άλλα παιδιά είχε και την εξής παρενέργεια: διέθετα πιο πλούσιο λεξιλόγιο, αγνοούσα όμως την παιδική "αργκό", πράγμα που στα μάτια τους με έκανε "διαφορετικό", αντικείμενο δηλαδή κοροϊδίας. Η κατάσταση αυτή μου δημιούργησε σύμπλεγμα κατωτερότητας, το οποίο όμως το ξεπέρασα με το σύμπλεγμα... ανωτερότητας: εγώ ήμουν μορφωμένος, ήξερα να γράφω και να μιλάω καλύτερα από τα άλλα παιδιά. Το αίσθημα αυτό ενισχύθηκε από την "ανακάλυψη" της δασκάλας μου στην τρίτη δημοτικού για τις επιδόσεις μου στην έκθεση. Με ρώτησε τι γράμματα ήξερε η μητέρα μου κι όταν απάντησα του δημοτικού με έβαλε να γράψω στον πίνακα τη λέξη "ιδρώτας", τότε με δασεία στο ι, παρακαλώ. Πώς της ήρθε να με υποβάλει σε τέτοια εξέταση; Το θέμα της έκθεσης ήταν Μια μέρα στην εξοχή κι εγώ ο... αθεόφοβος, είχα πάρει και μια έτοιμη φράση από τα πάμπολλα αναγνώσματά μου και απλώς διέπραξα... λογοκλοπή: "Καθώς περπατούσαμε αντικρίσαμε έναν γεωργό που όργωνε το χωράφι του, ενώ ο τίμιος ιδρώτας την εργασίας αυλάκωνε το μέτωπό του".

Από αντικείμενο εμπαιγμού λοιπόν και χάρη στις εκθέσεις μου έγινα και πρόεδρος της τάξης μου. Μετά το μπαστούνι λοιπόν (την πρόγκα) ήρθε και το... καρότο, η... επιβράβευση των... σπουδών μου. Πώς λοιπόν να μην την αγαπήσω τη ρημάδα τη γλώσσα.

Στο γυμνάσιο υπήρξε άλλο ευτυχές περιστατικό. Καθηγητής των νεοελληνικών ήταν ο ιστορικός του Νεοελληνικού Θεάτρου και ιδρυτής του Ελληνικού Θεατρικού Μουσείου, ο Γιάννης Σιδέρης. Τα θέματα της έκθεσης που πρότεινε ήταν κάθε άλλο παρά παραδοσιακά, στόχευαν στην ανάπτυξη της δημιουργικής φαντασίας και όχι στο αναμάσημα. Παράδειγμα: "Από τη ζωή στον θάνατο και αντιστρόφως" ή τα Άγρια και τα ήμερα της τάξης μας", εμπνευσμένο από "Τα άγρια και τα ήμερα του βουνού και του λόγγου, του Στέφανου Γρανίτσα . Εκεί... έλαμψε το ταλέντο μου, αναδείχθηκε δηλαδή μια χιουμοριστική διάθεση, ίσως την ενέπνεαν τα θέματα. Στο πρώτο θέμα λοιπόν ταξίδεψα στον άλλο κόσμο και είχα και διάλογο με τον Άγιο Πέτρο και στο άλλο οι συμμαθητές μου περιγράφονταν, ανάλογα με το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα, σαν... αγρίμια: αλεπού, αετός κτλ.

Το... κουσούρι αυτό, δηλαδή να γράφω χιουμοριστικά και αντισυμβατικά, δεν με εγκατέλειψε ούτε όταν στην επόμενη τάξη ο φιλόλογος ήταν παραδοσιακός και πολύ αυστηρός μάλιστα (ο Σιδέρης, αντίθετα, μάς αποκαλούσε κυρίους και δεν καθόταν ποτέ στην έδρα, κυκλοφορούσε ανάμεσα στα θρανία). Θυμάμαι λοιπόν ένα κλασικό θέμα που μας έδωσε: "Ποια είναι η καλύτερη εποχή" (του έτους). Παρουσίασα λοιπόν τις τέσσερις εποχές ανεβασμένες στη... γέφυρα της ομορφιάς, ντυμένες η καθεμιά με το ανάλογο κοστούμι: ο χειμώνας με παλτό, η άνοιξη με ανθοστέφανο, το καλοκαίρι με μαγιό και το φθινόπωρο με ομπρέλα. Η κάθε μια επαινούσε τα... κάλλη της και τελικά θριάμβευσε το φθινόπωρο: πλάκωσε τις άλλες στις... ομπρελιές κι απόμεινε μόνο στη γέφυρα. Φαίνεται πως ήμουν από τότε οπαδός των... δυναμικών λύσεων.

Με την παρότρυνση του Γιάννη Σιδέρη άρχισα να διαβάζω θεατρικά έργα. Θυμάμαι την αντίδρασή του όταν μου έδωσε για πρώτο βιβλίο ένα έργο του Σαίξπηρ και παρατήρησα "Μα δεν είναι λίγο... βαρετός;" Σήκωσε τα χέρια στον ουρανό με θεατρικό τρόπο και αναφώνησε "Ω Σαίξπηρ, υπάρχουν λοιπόν άνθρωποι που σε βρίσκουν βαρετό;"

Τέλος πάντων, αγάπησα τον Σαίξπηρ και πολλούς άλλους, άρχισα μάλιστα να γράφω θεατρικά έργα και να εκδίδω μαζί με συμμαθητές μου... εκκολαπτόμενους συγγραφείς ένα πολυγραφημένο λογοτεχνικό περιοδικό. Για κάποιους όμως λόγους, που θα μας βγάλουν από το θέμα μας αν τους αναφέρω, παράτησα το θέατρο και τη λογοτεχνία και, αφού πέρασα από το στάδιο του διορθωτή-επιμελητή εκδόσεων, κατέληξα λεξικογράφος. Περισσότερα για την ενασχόλησή μου αυτή αναφέρω στο σημείωμα για τον Ηλεκτρονικό Θησαυρό της Ελληνικής, αυτό που θεωρώ τη σημαντικότερη δουλειά μου. Εδώ θα περιοριστώ να συναγάγω μερικά συμπεράσματα σχετικά με το πώς μαθαίνει κανείς τη γλώσσα. Προς Θεού, δεν θα υποστηρίξω πως πρέπει να έχει κανείς σώνει και καλά έναν... διαδραστικό παππού σαν τον δικό μου ή ότι πρέπει να κλειστεί στο σπίτι και να γίνει... αντικοινωνικός για να αποκτήσει τη γλωσσική ικανότητα. Πολύ απλά θέλω να τονίσω τον βασικό ρόλο της οικογένειας, αφού σ' αυτό το πλαίσιο (ακούγοντας) πρωτομαθαίνει το παιδί να μιλάει και η αγάπη για το διάβασμα πρέπει να καλλιεργηθεί από τότε, πριν πάει δηλαδή στο σχολείο. Το σχολείο, τώρα, πρέπει να συμπληρώσει τα κενά της μητρικής γλώσσας, που είναι ιδιαίτερα μεγάλα στην ελληνική, όσον αφορά ειδικά το κλιτικό μας σύστημα, μια και ενσωματώνει πολλούς λόγιους τύπους, που δεν συνηθίζονται στην καθημερινή μας κουβέντα.

Αν, για παράδειγμα, το παιδί μαθαίνει πριν ακόμα πάει σχολείο ότι ο μανάβης στον πληθυντικό κάνει μανάβηδες και ο ράφτης ράφτες, δεν ξέρει ωστόσο ακόμα να κλίνει το μάντης ή λάτρης, δηλαδή τους λόγιους τύπους (ειδικά στα ρήματα), που επιβιώνουν ακόμα στη γλώσσα μας.

Στον τομέα αυτόν λοιπόν το σχολείο δεν τα καταφέρνει όσο θα έπρεπε. Ένα μόνο θα πω: αφού από το δημοτικό και από το γυμνάσιο ακόμα διδάσκονται μερικοί από αυτούς τους λόγιους τύπους, τελικά χρειάστηκε να προστεθούν ασκήσεις στο βιβλίο Γλωσσικές Ασκήσεις για το Ενιαίο Λύκειο για να καλύψουν αυτό το γραμματικό κενό, όπως βέβαια και ασκήσεις για τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου. Εκτός όμως ότι και εδώ υπάρχουν πολλά κενά (πολλοί από αυτούς έχουν αποσκορακιστεί ως "καθαρευουσιάνικοι"), το κυριότερο πρόβλημα έγκειται στο ότι οι καθηγητές δεν ασχολούνται ιδιαίτερα με το κεφάλαιο αυτό, μια και η χρησιμοθηρική κατεύθυνση της παιδείας μας έχει κύριο στόχο την εισαγωγή στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα για την απόκτηση του πολυπόθητου πτυχίου (γιατί δηλαδή, οι κορνιζάδες θα μείνουν χωρίς δουλειά;) Αυτό λοιπόν που κυρίως ενδιαφέρει, μαθητές και εκπαιδευτικούς, είναι η Έκθεση-Έκφραση, μάθημα που "διδάσκεται", δεν καλλιεργείται. Τώρα, αν φέτος η ιστοσελίδα μας κατακλύστηκε από χιλιάδες επισκέπτες που αναζητούσαν τη λέξη "ανάλγητος" για την οποία ζητήθηκαν στις φετινές Πανελλήνιες τα συνώνυμα, αυτό ας είναι η πιο πρόσφατη καταγραφή της λεξιπενίας μας. Διαθέτουμε έναν αστείρευτο γλωσσικό ποταμό να αρδεύει τη σκέψη μας κι εμείς κουβαλάμε το νερό με το κουβαδάκι μιας δημοτικίστικης αντίληψης.

Πιο κάτω παραθέτω έναν πίνακα με μερικές από αυτές τις μορφολογικές δυσκολίες της γλώσσας μας, για να πάρετε μια ιδέα. Οι σωστές απαντήσεις μπορεί να είναι περισσότερες από μία.

Στην Ελληνομάθεια PLUS, που διατίθεται δωρεάν, μπορεί να βρει κανείς όχι μόνο τις απαντήσεις, με τη μορφή διαδραστικών ασκήσεων, αλλά και τα πάντα σχετικά με τις «δύσκολες» περιπτώσεις της κλίσης των λέξεων.



Ο εχθρός επιτίθετο επετίθετο επιτιθόταν με λύσσα.

Το νέο εργοστάσιο θα παράγει παραγάγει κάθε χρόνο 1000 αυτοκίνητα.

Θα υποβάλλω υποβάλω καθημερινά τα παράπονά μου μέχρι να εισακουστώ.

Θα πάω αύριο κιόλας να υποβάλω υποβάλλω αναφορά.

Το νέο εργοστάσιο θα παραγάγει παράγει παράξει εφέτος 1000 αυτοκίνητα.

Διεστάλησαν διαστάλθηκαν διεστάλθηκαν διαστάλησαν οι κόρες των ματιών του.

Τα συντρίμμια του αεροσκάφους διεσπάρησαν διασπάρθηκαν διεσπάρθηκαν διασπάρησαν σε μεγάλη έκταση.

Εδικαιούντο δικαιούνταν δικαιόταν δικαιούντουσαν καλύτερη μεταχείριση.

Παλαιότερα το Σύνταγμα αναθεωρείτο, αναθεωρούνταν αναθεωριόταν ανεθεωρείτο συχνότερα.

Θα παράσχουμε παρέχουμε κάθε βοήθεια μόλις μας ζητηθεί.

Θα συμμετέχουμε συμμετάσχουμε όλοι στην αυριανή συγκέντρωση.

Αναστάλησαν ανεστάλησαν αναστάλθηκαν όλες οι εργασίες.

Πέρσι τα οπωροκηπευτικά ανατιμούνταν ανετιμώντο ανατιμώντο ανατιμόνταν ανατιμόντουσαν συνεχώς.

Σπαταλιόνται σπαταλούνται σπαταλώνται σπαταλιούνται πολλά χρήματα.

Οι δύο χώρες συνήψαν σύναψαν ειρήνη

Ο λόγος του έξαψε εξήψε το ακροατήριο.

Του πρόσαψε προσήψε βαριά κατηγορία.

Επισυνήψε επισύναψε όλα τα σχετικά έγγραφα.

Συνεπλάκησαν συμπλέχτηκαν συμπλακήκανε για ασήμαντη αφορμή.

Δεν κατάλαβες τι σου είπα, συνήγαγες  συνήγες λάθος συμπέρασμα.

Πολλές φορές οι ερωτευμένοι αλληλοαπάγονται αλληλοαπαγάγονται.

Εξεπλάγη εκπλήχθηκε μόλις το έμαθε.

Ο υπουργός μετέβη μετέβηκε αμέσως στον τόπο του δυστυχήματος.

Μεταβήκαμε μετέβημεν όλοι στην εκκλησία.

Συνελήφθησαν συλλήφθηκαν συλληφθήκανε συνελήφθηκαν οι δράστες.

Παρεκάθισαν παρακάθισαν παρεκάθησαν παρακάθησαν σε γεύμα εργασίας.

Εξελέγη εκλέχθηκε εκλέχτηκε εξελέγηκε δήμαρχος.

Επλήγηκαν πλήγηκαν επλήγησαν από το σεισμό.

Άρθηκαν ήρθησαν άρθησαν τα μέτρα για το κυκλοφοριακό.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου